Giriş
Deprem
Yerkabuğunun üst kısımlarında geniş zaman aralıklarında biriken elastik enerjinin aniden boşalması sonucu ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yer yüzeyini sarsması olayına “DEPREM” denir. Büyük depremler olduktan sonra bir süre devam eden küçük depremler ise “ARTÇI DEPREM” olarak adlandırılır. Bazen büyük depremler olmadan önce küçük sarsıntılar meydana gelebilir. Bu küçük sarsıntılar ise “ÖNCÜ DEPREM” olarak isimlendirilmektedir.



DEPREM NASIL OLUŞUR?
Yer kabuğunun üst kesimlerinde biriken bu enerjinin nedeni yerin içindeki ısı ve basınçtır. Oluşan bu yüksek ısı ve basınç, yer kürenin üst kesimini oluşturan katı ve kırılgan özellikli levhaların hareket etmesine neden olur. İşte bu hareket, depremlere neden olmaktadır.

Deprem sonucu kabukta bir takım yırtılmalar oluşur. Bu yer kabuğu yırtılmalarına “FAY” adı verilir. Depremin büyüklüğü, yırtılma sırasında boşalan enerji ve yırtılmanın boyutunu belirler.

Faylar genel olarak şu şekilde sınıflandırılabilir:

DOĞRULTU ATIMLI FAYLAR
Bu tip faylar yeryüzünde 90 dereceye yakın dik bir konumda olan ve yerin içine doğru hafifçe eğimlenen yalnızca yatay atımın oluştuğu yanal atımlı faylardır. Bu faylar atımlarına göre sağ ya da sol yanal olabilir. Örneğin Kuzey Anadolu Fayı (KAF) sağ, Doğu Anadolu Fayı (DAF) sol yanal bir faydır.


EĞİM ATIMLI FAYLAR
Bu tip faylarda fay düzleminin bir tarafındaki blok yükselirken diğer tarafındaki düşerek uzaklaşır. Fay düzleminin üzerinde olan bloğa “TAVAN BLOK”, altında olan bloğa ise “TABAN BLOK” denir. İki bloğun birbirine göre olan durumuna göre “EĞİM ATIMLI NORMAL FAY” veya “EĞİM ATIMLI TERS FAY” olarak adlandırılır.


OBLİK (VEREV) ATIMLI FAYLAR
Fay düzlemi boyunca hareketin hem düşey hem yatay yönde olduğu faylardır.


Referanslar:
*Press, F. & Siever, R., 1998. Understanding Earth. W. H. Freeman and Company, New York.
*Demirtaş, R. & Erkmen, C., 2000. Deprem ve Jeoloji. JMO Yayınları: 52.

Tektonik Araştırma Grubu 2012 Tectonics Research Group